De kerndoelstelling van lokaal sociaal beleid blijft het recht van eenieder op een menswaardig bestaan. Deze doelstelling blijkt nog altijd niet behaald. 2,3 miljoen mensen in ons land lopen een armoederisico. Er is meer gekleurde armoede en meer risico onder alleenstaanden, eenoudergezinnen, huurders en jongeren. Maatschappelijke uitdagingen als de coronacrisis, de oorlog in Oekraïne, de energiecrisis, de precaire omstandigheden waar migranten zich in bevinden maken het plaatje nog complexer. De rol van lokale besturen is vooral aanvullend, maar zeker niet onbelangrijk.

Minder mensen in armoede is het centrale doel. Niet op papier, maar in realiteit. Inkomen, werk, wonen en ook onderwijs, gezondheid en digitale inclusie vormen belangrijke hefbomen in een lokaal armoedebestrijdingsbeleid. Dat focust op zowel structurele (al is dat moeilijk door de schaal en de middelen) als flankerende maatregelen.

Lokale besturen als regisseur in lokaal sociaal beleid

De voorbije legislatuur werd in Vlaanderen de integratie van stad en OCMW een feit. De kernopdracht van het OCMW, het waarborgen van het Recht op Maatschappelijke Integratie (RMI), werd zo breder in het lokale beleid ingebed. Naast tewerkstelling, toekenning leefloon en het aanbieden van geïndividualiseerde projecten voor maatschappelijke integratie, werden er meer linken gelegd met wonen, vrije tijd, lokale economie, gezondheidsbeleid,... De integratie biedt kansen voor een diep verankerd sociaal beleid door de sociale reflex toe te passen in alle beleidsdomeinen.

• We voorzien maximaal in een automatische rechtentoekenning. We doen dit door vanuit de sociale dienst zelf de oefening te maken of de cliënt in aanmerking komt voor leefloon, aanvullende steun en/of eventuele andere lokale kortingssystemen. Maak het administratief eenvoudig en vermijd verschillende passen en documenten maar probeer alles te bundelen tot één document.
• De groep studenten met een leefloon neemt toe. Ook in onze gemeente willen we extra aandacht voor deze groep in het Bijzonder Comité van de Sociale Dienst. Schooluitval is één van de kernoorzaken van armoede. Het voorzien van voldoende financiële ondersteuning voor studenten in geldnood, zodat ze hun opleiding kunnen afwerken, is dus warm en sociaal beleid dat kansen biedt.
• We willen aanvullende steun aanbieden in de vorm van toelages, bijvoorbeeld huur- en verwarmingstoelages, tegemoetkoming voor medische kosten, kinderopvang, schoolkosten of voor eenmalige duurzame uitgaven. Deze toelages laten we ook nog even doorlopen bij de overgang van leefloon naar loon uit arbeid. De overgangsperiode is vaak nog een gevarenzone voor diepe armoede.
• Via de VVSG moeten we druk uitoefenen op de federale overheid om de leeflonen op te trekken en een groter aandeel van de kosten op zich te nemen. Op die manier kunnen lokale besturen hun eigen middelen inzetten voor betere begeleiding van de doelgroepen.

Kwalitatief, menselijk en zinvol activeringsbeleid

• We zetten in op training en werkplekleren voor specifieke doelgroepen zoals alleenstaande moeders, jongeren (met verhoogde aandacht voor schooluitval en overgang onderwijs - arbeidsmarkt) en mensen met een migratieachtergrond.
• We nemen een sterke regisseursrol op in het wijkwerk (sinds 2018 de opvolger van de Plaatselijke Werkgelegenheidsagentschappen - PWA's) en zorgen voor een brede waaier aan tewerkstellingsplaatsen via één of meerdere organisatoren.
• We willen onderzoeken in welke mate we sociale clausules kunnen opnemen in gemeentelijke overheidsopdrachten. Op die manier zijn bedrijven die de opdracht binnenhalen, verplicht om mensen uit kansengroepen aan te werven. Op deze manier investeer je als lokaal bestuur gericht in de sociale economie.
• Waar mogelijk kunnen we ook samenwerken met maatwerkbedrijven of bedrijven uit de sociale economie.

Kinderarmoede aanpakken

• Met 6.3% in de kansarmoede-index, doet onze gemeente het gelukkig beter dan het Vlaamse gemiddelde. Toch is het onze samenleving onwaardig dat er kinderen in kansarmoede opgroeien, en willen we een sociaal beleid dat hier de strijd tegen aan gaat.
• Elk kind verdient dezelfde onderwijskansen. We sluiten een convenant af met de scholen in jouw gemeente om armoede aan te pakken. Het OCMW kan tussenkomen in de schoolfactuur, kan helpen bij de aanvraag van studietoelagen of kan bemiddelen tussen school en ouders. Aan de school wordt het engagement gevraagd om de schoolfactuur zo laag mogelijk te houden en kinderen niet als tussenpersoon te gebruiken bij communicatie over betaalmoeilijkheden. We kunnen ook met maatschappelijk werkers zitdagen op scholen organiseren. Een belangrijke factor is de geletterdheid bij ouders. Ook het volwassenonderwijs is belangrijk om als partner te betrekken in de strijd tegen armoede.
• We zetten in op Gezinscoaches om een outreachende en integrale thuisbegeleiding van multiprobleemgezinnen aan te bieden. De drempel naar hulpverlening is groot door de onoverzichtelijkheid van de vele initiatieven. Gezinnen met zware problematieken hebben een totaalaanpak nodig, dicht bij het gezin. De gezinscoach als centraal aanspreekpunt kan drempels verlagen. In het onderwijs werken brugfiguren zeer goed. Een gezinscoach gaat breder en staat los van het onderwijsveld. 

Inclusief en toegankelijk sociaal beleid

Armoede is vaak verborgen. Voor velen is de drempel naar het OCMW of de gemeente te hoog. We willen werken aan de toegankelijkheid van de zorg en willen sociale dienstverlening naar buurten brengen. We zorgen daarbij ook voor een aanklampende aanpak van maatschappelijk werkers in een context van buurtgerichte zorg.

• Met een systeem zoals wijkregisseurs gaan we zelf actief op zoek naar ‘onzichtbare zorgnoden’, met ook een specifieke aandacht voor de groeiende groep van alleenstaanden.
• We organiseren zitdagen op scholen of andere ontmoetingsplekken (jeugdhuizen of lokaal dienstencentrum) of we sluiten samenwerkingsverbanden af met partners die zitdagen organiseren. Ook de toegankelijkheid van het loket moet omhoog, en we willen dus dat mensen er vaker terecht kunnen met vragen. Hier voorzien we dus voldoende ondersteuning voor de gemeentelijke diensten.

We willen dienstverlening toegankelijk en open maken voor iedereen, en het stigma rond sociale dienstverlening wegnemen. Kwaliteitsvolle dienstverlening gaat zo samen met het wegwerken van drempels en de creatie van kansen voor mensen in armoede.

• Op de sociale dienst willen we een “Geïntegreerd Breed Onthaal” waar inwoners terecht kunnen met al hun vragen rond dienstverlening en hulp. Ook in het Huis van het Kind willen we dat automatische rechtentoekenning vergemakkelijkt wordt, door systematisch na te gaan bij mensen die langskomen met vragen, of ze bijvoorbeeld al dan niet recht hebben op verhoogde kinderbijslag.
• We proberen de structuur van sociale dienstverlening zo eenvoudig mogelijk te maken, en willen maximaal komaf maken met tussenstructuren. Trajectbegeleiders kunnen daarbij ook interessant zijn.
• We zien ook heil in neutrale loketten, waar je bijvoorbeeld terecht kan voor je rijbewijs en voor info over een leefloon. Dit neemt drempels weg om daadwerkelijk hulp te zoeken. We willen graag de haalbaarheid hiervan onderzoeken in het kader van de huidige werking van de gemeentediensten.
• We willen ook het inzetten van tolken een plaats geven in het sociaal beleid om duidelijkheid bovenaan de agenda te plaatsen. Ook pictogrammen in de gemeentelijke infrastructuur kunnen helpen bij mensen die (nog) geen of (nog) niet goed Nederlands kunnen begrijpen en spreken.
• De mensen van het OCMW leveren enorm goed werk. We willen hen ondersteunen en de werkdruk verminderen door als lokaal bestuur gebruiksvriendelijke software te voorzien en interne procedures zo eenvoudig mogelijk te houden.

Warm en solidair beleid met iedereen, ook mensen op de vlucht

Onze gemeente heeft 0 structurele opvangplaatsen voor asielzoekers. 0. Wij willen solidariteit met onze medemens en dus opvangplaatsen creëren in de vorm van Lokale Opvang Initiatieven (LOI’s). Dit is kleinschalige opvang die veel beter is voor integratie en inclusie in de samenleving en de buurt. Door hier als lokale overheid op in te zetten, maken we van migratie en integratie een succesverhaal, en tonen we ons solidair met mensen op de vlucht én andere steden en gemeenten. Als er veel gemeenten hulp en opvang aan asielzoekers zouden weigeren, neemt de druk toe op gemeenten die zich wél solidair opstellen.