Een klimaatbeleid kan enkel slagen als ieder bestuursniveau zijn verantwoordelijkheid opneemt. Het lokaal niveau kan hierin een voortrekkersrol spelen en een lokaal klimaatbeleid uitrollen. Bottom-up initiatieven ondersteunen en versterken. Een klimaatgemeente (stad) is een aangename plek om in te leven, zorgt voor meer wooncomfort en lagere energiefacturen voor haar inwoners, creëert nieuwe opportuniteiten voor bedrijven en ondernemers, zorgt voor meer lokale jobs en meer zeggenschap over onze eigen energie.

De klimaatverandering beperken is een prioritaire doelstelling. Een cruciale hefboom om de klimaatdoelstellingen te behalen, is een snelle vergroening van het energiebeleid. Daarnaast moeten steden en gemeenten zich aanpassen aan de klimaatverandering. Denk bijvoorbeeld aan omgaan met meer overstromingen of extreme droogte.

Een breed gedragen en tweeledig klimaatbeleid

Om tot een ambitieus en vooruitstrevend klimaatbeleid te komen moet klimaat als rode draad doorheen het lokale beleid lopen en hebben we een ambitieus, realiseerbaar, wervend en enthousiasmerend lokaal klimaatplan nodig. Samenwerking met zoveel mogelijk gemeentelijke diensten, verenigingen, ondernemers en burgers is cruciaal. Bovendien moet er voldoende financiële ruimte worden vrijgemaakt en geactiveerd worden.

In onze plannen nemen we zowel maatregelen op die de klimaatverandering afremmen en verminderen ('klimaatmitigatie') als maatregelen die de gemeente aanpassen aan en voorbereiden op klimaatverandering ('klimaatadaptatie').

Hoog Ambitieniveau 

• We stellen een sluitend en realistisch lokaal klimaatplan op dat een garantie geeft dat doelstellingen uit het burgemeestersconvenant 2030 gehaald worden. We analyseren en rapporteren waar onze gemeente nu staat en bepalen een hoog ambitieniveau. De afgesproken klimaatdoelstelling nemen we op als prioritair in de Beheers- en Beleidscyclus (BBC). Zorg voor een goede samenwerking tussen de verschillende beleidsdomeinen, om te komen tot een integraal klimaatbeleid. 
• De doelstellingen uit het burgemeestersconvenant 2030 realiseren is een eerste stap. We tekenen ook het Burgemeestersconvenant 2050, met klimaatneutraliteit tegen 2050 als doelstelling. 
• We tekenen het Lokaal Energie en Klimaatpact 2.0 en mogelijke opvolgers.

Voldoende financiële middelen om klimaatambities waar te maken 

• Het eigen aankoopbeleid zien we als hefboom. Dit kan -eventueel in samenwerking met andere gemeenten- via groepsaankopen voor klimaatvriendelijke producten. Zo kunnen we kosten verlichten voor gemeentelijke aankopen, maar ook voor producten waar burgers van genieten, zoals elektrische fietsen.
• Onze gemeentelijke investeringen trekken we terug uit fondsen die investeren in de fossiele industrie en stel een ethische code op voor toekomstige investeringen. Herinvesteer de vrijgekomen middelen in fondsen die de klimaattransitie stimuleren.
• Sommige klimaatmaatregelen vragen een grote investering in het begin, maar genereren op lange termijn een terugverdieneffect. Herinvesteer die besparing in nieuwe klimaatmaatregelen. Zo werken we op lange termijn aan een duurzaam klimaatbeleid.
• We maximaliseren het gebruik van subsidies van de verschillende instanties en hogere overheden. 

Een klimaatbeleid lukt enkel als we samenwerken

Participatie en co-creatie leiden tot mede-eigenaarschap en verbreden het draagvlak. Er ontstaan nieuwe ideeën door de expertise, ervaring en kennis die bij burgers, bedrijven en verenigingen aanwezig is. De sociale cohesie wordt gestimuleerd, het lokale netwerk wordt verstevigd.

Daarom willen we de kloof tussen willen en doen overbruggen: We zorgen voor hulp op maat voor burgers met klimaatvriendelijke plannen. De meeste mensen hebben klimaatvriendelijke intenties, maar gaan niet over tot actie. Ze ondervinden drempels als een gebrek aan financiële middelen, opkijken tegen de rompslomp bij verbouwingen, onvoldoende informatie. Met Groen ondersteunen we mensen op maat in het overgaan tot actie.

• We werken samen met burgerinitiatieven, zoals adviesraden, groepsaankopen zoals voor zonnepanelen en autodelen, ondernemingen die pionieren in korte ketenvoeding of lokale energiecoöperaties en gemeenschappen. 
• Via klimaattafels of zelfs een Klimaatraad laten we ideeën ook van onze inwoners komen. We nodigen hen actief uit om mee na te denken over de toekomst, zowel die van het gemeentelijk beleid als heel concreet hoe hun wijk klimaatbestendig gemaakt kan worden.
• Zorgen voor een goede communicatie.
  • Extra aandacht aan moeilijk te bereiken doelgroepen.
  • Communiceren over realisaties en successen
• Inrichten van informatiesessies of andere manieren om informatie over te brengen over de snel evoluerende technieken zoals warmtepompen, hybride systemen en de mogelijkheden voor het aansluiten op een warmtenet.
• Onze inwoners roepen we op om deel te nemen aan een energiefitsessie. Een energiespecialist geeft praktische info over het energieverbruik van huishoudtoestellen, verwarming, verlichting en info over de digitale meter. We kunnen hiervoor samenwerken met burgerenergiecoöperaties.
• We willen dat ook de gemeente zelf verantwoordelijk opneemt met het organiseren van gratis workshops en infosessies over energiescans en renovatie.
• Onze jongeren betrekken: We laten de jongeren aan het woorden, laten ze het beleid bevragen over de klimaatambitie en eigen voorstellen formuleren. We zorgen voor klimaat educatief aanbod voor lager en secundair onderwijs.
• Onze verenigingen nemen we ook mee in de klimaattransitie: We ondersteunen hen in de begeleiding om energie te besparen en duurzamer te worden, en maken budget vrij voor klimaatsubsidies te voorzien waar verenigingen een aanvraag voor kunnen indienen.

Klimaatverandering is hier en nu: Tijd dat we ernaar handelen

Naast een beleid om de klimaatverandering af te remmen, zijn er maatregelen nodig die de gemeente voorbereiden op de nadelige gevolgen van klimaatverandering  ('klimaatadaptatie'). Ook onze regio is gevoelig voor extreme weersomstandigheden die door klimaatverandering meer voorkomen, zoals wateroverlast, hittegolven of uitzonderlijke stormen. Verstedelijkte en verharde gebieden zijn extra kwetsbaar voor extreem weer, door bijvoorbeeld het hitte-eilandeffect en de verhoogde kans op wateroverlast bij stortbuien. Het is belangrijk om het klimaatadaptatiebeleid nog veel meer structureel uit te rollen en te integreren in alle beleidsplannen, instrumenten en processen. Het is ook de uitgelezen kans om onze gemeente leefbaarder en aantrekkelijker te maken door het verbeteren van de leefomgeving.

• Vergroening en ontharding, en het bijhouden van het regenwater zoveel mogelijk ter plaatse
• We stellen een klimaatadaptatiestrategie op met jouw gemeente of samen met de gemeenten in de regio. Via bijvoorbeeld de opmaak van een hittekaart en hemelwaterplan vergaren we kennis en inzicht. Via risico en kwetsbaarheidsanalyses op vlak van droogte, wateroverlast, hittestress en biodiversiteit krijgen we als gemeente zicht op de blootstelling van onze gemeente aan de effecten van klimaatverandering.
• De effectiviteit van genomen maatregelen leggen we telkens onder een vergrootglas om dit op te volgen en bij te sturen waar nodig. 
• We maken ruimte voor innovatie. Nieuwe technieken onderzoeken we en testen we op het eigen patrimonium. Mogelijke opties zijn: de combinatie van groendak en zonnepanelen, het hergebruik van regenwater op stadsgebouwen door de buurt, grijswaterrecuperatie en natuurinclusief bouwen of verbouwen. 
• In onze beleidsplannen voor ruimtelijke ordening, natuur en openbare werken integreren we klimaatadaptatie. Verkavelingsrichtlijnen en stedenbouwkundige verordeningen passen we aan om waterneutraal te verbouwen. We houden ruimte voor groen en beperken bebouwing en verharding tot het functionele minimum. Verharding vervangen we waar mogelijk door groen, door waterdoorlatende verharding of verharding met natuurlijke infiltratie.
• Klimaatbeleid is pas klimaatbeleid als het ook eerlijk en rechtvaardig is. Klimaatverandering zal de meest kwetsbare groepen het snelst en het hardst treffen. Daarom zorgen we ervoor dat in onze klimaatadaptatiestrategieën oog is voor deze ongelijkheden en dat ze worden meegenomen in het beleid.
• We zorgen voor een goede rampenplanning. Voorbeelden zijn het hitteplan met extra aandacht voor (sociaal geïsoleerde) ouderen, kinderen, (chronisch) zieken, dieren en alleenstaanden, het hitteplan voor evenementen. De kennis vanuit de kwetsbaarheidsanalyses voor hitte, wateroverlast en droogte helpen deze noodplanning up to date te houden.

Duurzaam omgaan met energie

De uitdaging is bekend: minder energie verbruiken, meer hernieuwbare energie produceren, een slim energiesysteem uitbouwen en energie toegankelijk maken voor iedereen.

• We trekken de kaart van energiepositieve wijken: een energiepositieve wijk produceert meer energie dan ze verbruikt.
• Van het energiehuis maken we de spil van een ondersteuningsbeleid om inwoners te ontzorgen bij de noodzakelijke renovatieplannen: praktische begeleiding, hulp bij financiële oplossingen, organisatie van groepsaankopen, samenwerking met aannemers, ...
• Het gebruik van warmtepompen willen we stimuleren.
• We spreken de ambitie uit om binnen de eigen gemeentelijke diensten en het gemeentelijk patrimonium tegen 2030 volledig klimaatneutraal te zijn. 
• We creëren een visie op het inzetten van publieke gebouwen en gronden in de ontwikkeling van warmtenetten en andere grootschalige innovatieve projecten

Betrekken van onze scholen en verenigingen 

• We voorzien financiële steun voor energiebesparingswerken aan scholen, jeugdlokalen en buitenschoolse kinderopvang, gekoppeld aan sensibilisering bij de kinderen. We kunnen gemeentescholen die de energiefactuur omlaag krijgen, hun opbrengst laten houden zodat ze die kunnen besteden aan eigen projecten.
• We ondersteunen onze bedrijven die mee hu schouders zetten onder een ambitieus klimaatbeleid 
  • Stimuleren van samenwerkingen 
  • Verduurzamen van het bedrijventerrein 
  • Ondersteunen van projecten en onderzoeken rond energie-efficiëntie, hernieuwbare energie en het uitwisselen van (rest)warmte
  • Subsidiëren van een "potentieelscan" (die de potentiële energiebesparing in kaart brengt) op voorwaarde dat de maatregelen nadien effectief uitgevoerd worden.

Verlichting

• We bouwen een compleet straatverlichtingsplan uit. Steeds meer steden en gemeenten kiezen ervoor om hun straatverlichting 's nachts te doven, de ledverlichting te dimmen of nieuwe armaturen te voorzien. Soms is permanente verlichting nodig voor de veiligheid. Ook in SKW willen we deze opties onderzoeken. Slimme lichtsystemen die de passanten volgen of die oplichten bij beweging, zijn voor ons een goede oplossing. We schakelen ook sneller in het omschakelen naar LED verlichting. 
• We organiseren lichtaudits voor wijken, bedrijventerreinen, kantoorgebouwen,... Een nog grotere impact kan door scholen, bedrijven en burgers actief te informeren en te betrekken in het lichtbeleid.

Duurzame mobiliteit 

We kunnen heel wat doen met onze gemeentelijke diensten:

• We werken (per dienst) een duurzaam vervoerplan uit. De focus ligt in eerste instantie op het woon-werkverkeer van het personeel en op duurzame verplaatsingen van bezoekers.
• Het personeel bieden we een gevarieerd fietsaanbod aan, zoals plooifietsen en elektrische fietsen.
• Verduurzaming van het eigen wagenpark. De meest duurzame keuze is het gradueel afbouwen van het aantal wagens. Voor de resterende voertuigen is elektrisch rijden de toekomst.

Voor een duurzame mobiliteit voor heel SKW, verwijzen we graag naar het hoofdstuk "Mobiliteit". Hier schetsen we onze plannen voor een gemeente op maat van élke weggebruiker, met toegankelijk openbaar vervoer, inzetten op deelmobiliteit en meer veiligheid op de fietspaden en voetpaden.

Lokale productie en verdeling van energie

• We faciliteren lokale energiegemeenschappen. Sinds 1 januari 2023 is het ook mogelijk om energie te delen met mensen, bedrijven of organisaties die bij een andere energieleverancier zitten. Dat biedt mogelijkheden: voor landbouwbedrijven of scholen die samen met omwonenden energie willen opwekken, voor bewoners van appartementsgebouwen met een gemeenschappelijke zonne-installatie, maar ook voor lokale besturen die elk dak willen benutten om zonnepanelen op te leggen.
• Een verdubbeling van het aantal zonnepanelen en zonneboilers tegen 2030. Daarin past het organiseren van groepsaankopen en gerichte ondersteuning. 
• Voor windenergieprojecten trekken we de kaart van constructieve samenwerking en een participatieve aanpak
  • Transparantie bij vergunningsaanvragen: Dit doen we door vroeg op tijd inspraak te voorzien voor omwonenden.
  • In samenwerking met de burgers denken we na over optimale locaties voor windenergie en leggen we die vast in een gemeentelijk windplan. De gemeente kan een vooronderzoek (laten) doen waarmee mogelijke locaties in beeld worden gebracht. We zetten maximaal in op locaties op industrieterreinen en langs bestaande lijninfrastructuren zoals kanalen, autosnelwegen, …
  • Bij nieuwe windenergieprojecten ijveren we voor een zo participatief mogelijk aanpak, en bij projecten op eigen gronden leggen we burgerparticipatieve en coöperatieve voorwaarden op. Je kan als gemeente ook zelf participeren in de bouw van een windturbine.  Door middel van burgerparticipatie kan je de opbrengst van de windturbine naar de bevolking laten terugvloeien. We kunnen ook een deel van de opbrengst van de windturbine gebruiken om een fonds voor energieleningen en -premies te spijzen. Zo delen alle burgers in de winst van de windturbine, ook de groepen die de financiële middelen niet hebben om te investeren in wind- of zonne-energie.
• We onderzoeken waar afval dat niet meer hergebruikt kan worden, gerecycleerd en gevaloriseerd kan worden
  • Stimuleren van samenwerking tussen bedrijven, energieproducenten, intercommunales en milieu-ondernemers in de sociale economie (kringwinkels).
  • Biomassa afkomstig uit GFT-ophalingen, landbouwoverschotten en landschapsonderhoud kan vergist worden voor energieopwekking en omgevormd tot hoogwaardig compost.

Groene en collectieve warmte

Als Groen in het gemeentebestuur zit, nemen we de rol van regisseur op in de omschakeling naar duurzame warmte. Dit start met de opmaak van een lokaal warmteplan, dat past in een strategie naar aardgasloze gemeenten en deel uitmaakt van het Lokaal Energie- en Klimaatpact 1.0. We brengen daarbij de warmte-mogelijkheden in kaart voor verschillende wijken. Op basis daarvan gaan we aan de slag om de lokale regelgeving aan te passen en samenwerkingen op te zetten. Het plan zal alle lokale spelers helpen bij het maken van de meest geschikte, goedkoopste en meest toekomstgerichte keuzes voor lokale warmtevoorziening.